محتوای مقاله
مقدمه
بیماریهای التهابی و خودایمنی مفاصل، همچون آرتریت روماتوئید و روماتیسم، از مشکلات جدی سلامتی هستند که میتوانند تأثیرات عمدهای بر کیفیت زندگی افراد داشته باشند. این بیماریها با ایجاد درد، التهاب، تورم و سفتی در مفاصل، فعالیتهای روزمره را به چالش میکشند و در صورت عدم مدیریت مناسب، میتوانند به تخریب مفاصل و ناتوانیهای جدی منجر شوند. آگاهی از علائم، دلایل، و روشهای درمانی این بیماریها میتواند به تشخیص زودهنگام و مدیریت بهتر آنها کمک کند. در این مقاله، به بررسی جامع آرتریت روماتوئید و روماتیسم پرداخته و نکات کلیدی برای پیشگیری و درمان آنها ارائه خواهیم کرد.
تعریف آرتریت روماتوئید
آرتریت روماتوئید یک بیماری خودایمنی مزمن است که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافتهای سالم، به ویژه غشاء سینوویوم که مفاصل را احاطه کرده، حمله میکند. این حمله باعث التهاب، درد، تورم و در نهایت تخریب مفاصل میشود. بر خلاف برخی از بیماریهای مفصلی دیگر، آرتریت روماتوئید معمولاً مفاصل را بهطور متقارن تحت تأثیر قرار میدهد؛ یعنی مفاصل هر دو طرف بدن، مثل هر دو دست یا هر دو زانو، بهطور همزمان درگیر میشوند.
این بیماری نه تنها محدود به مفاصل نیست، بلکه میتواند ارگانهای دیگر بدن مانند پوست، چشمها، ریهها، قلب و عروق خونی را نیز تحت تأثیر قرار دهد. علائم اولیه آرتریت روماتوئید شامل خشکی مفاصل بهخصوص در صبح، خستگی، تب و کاهش وزن غیرقابل توجیه است. با گذشت زمان، اگر بیماری مدیریت نشود، ممکن است مفاصل تغییر شکل داده و توانایی حرکت را از دست بدهند.
تشخیص زودهنگام و درمان مناسب میتواند به کاهش التهاب و جلوگیری از آسیب بیشتر به مفاصل کمک کند. درمانهای رایج شامل داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)، داروهای ضدروماتیسمی اصلاحکننده بیماری (DMARDs)، و بیولوژیکها هستند که به کنترل پاسخ ایمنی بدن کمک میکنند. علاوه بر داروها، فیزیوتراپی و تغییرات در سبک زندگی نیز میتوانند به بهبود عملکرد مفاصل و کاهش درد کمک کنند.
تعریف روماتیسم
روماتیسم یک اصطلاح عمومی است که به مجموعهای از بیماریهای التهابی و خودایمنی اشاره دارد که عمدتاً مفاصل و بافتهای اطراف آنها را تحت تأثیر قرار میدهند. این بیماریها شامل آرتریت روماتوئید، لوپوس، سندرم شوگرن، فیبرومیالژیا و بسیاری دیگر میشوند. اگرچه این بیماریها ممکن است ویژگیها و علائم متفاوتی داشته باشند، اما همگی دارای یک ویژگی مشترک هستند: ایجاد التهاب، درد، تورم و سفتی در مفاصل و بافتهای نرم اطراف آنها.
یکی از ویژگیهای اصلی روماتیسم این است که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافتهای سالم حمله میکند. در نتیجه، التهابی مزمن در مفاصل ایجاد میشود که میتواند منجر به تخریب بافتها و کاهش عملکرد مفاصل شود. این التهاب نه تنها محدود به مفاصل نیست، بلکه میتواند ارگانها و سیستمهای مختلف بدن، از جمله پوست، چشمها، ریهها، قلب و عروق خونی را نیز تحت تأثیر قرار دهد.
علائم روماتیسم میتوانند متنوع و گسترده باشند، اما برخی از شایعترین آنها شامل درد مفاصل، تورم، سفتی بهخصوص در صبحها یا بعد از دورههای بیتحرکی، خستگی، و احساس ضعف عمومی هستند. این علائم میتوانند به طور متناوب بروز کنند، به طوری که دورههای تشدید علائم با دورههای بهبودی نسبی در تناوب باشند.
تشخیص روماتیسم معمولاً شامل معاینه فیزیکی توسط پزشک، آزمایشهای خون برای شناسایی نشانگرهای التهابی، و تصویربرداری مانند رادیوگرافی یا MRI برای ارزیابی میزان آسیب به مفاصل است. درمان روماتیسم به کاهش التهاب، تسکین درد، و بهبود عملکرد مفاصل کمک میکند. این درمانها میتوانند شامل داروهای ضدالتهابی، داروهای سرکوبکننده سیستم ایمنی، فیزیوتراپی، و تغییرات در سبک زندگی مانند ورزش منظم و رژیم غذایی مناسب باشند.
آرتریت روماتوئید و تفاوت با دیگر انواع آرتریت
آرتریت روماتوئید (RA)
آرتریت روماتوئید (RA) یک بیماری خودایمنی مزمن است که باعث التهاب، درد، تورم و تخریب مفاصل میشود. این بیماری بیشتر در مفاصل کوچک دستها و پاها بروز میکند و بهطور متقارن مفاصل هر دو طرف بدن را تحت تأثیر قرار میدهد. علت اصلی RA ناشناخته است، اما محققان معتقدند که ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و هورمونی در ایجاد این بیماری نقش دارند.
علائم RA شامل درد و سفتی مفاصل بهخصوص در صبح، تورم و قرمزی مفاصل، خستگی، تب و کاهش وزن غیرقابل توجیه است. RA میتواند به تدریج به تخریب بافت مفصل، کاهش عملکرد و حتی ناتوانی کامل منجر شود. به دلیل سیستمیک بودن RA، این بیماری میتواند ارگانهای دیگر بدن مانند پوست، چشمها، ریهها و قلب را نیز تحت تأثیر قرار دهد.
تفاوت ها
آرتروز (Osteoarthritis – OA):
- علت: آرتروز ناشی از سایش و پارگی طبیعی مفاصل با گذر زمان است و عمدتاً افراد مسن را تحت تأثیر قرار میدهد.
- علائم: درد و سفتی مفاصل که با فعالیت بدتر میشود، محدودیت حرکتی و ایجاد تودههای استخوانی در اطراف مفاصل.
- نواحی متاثر: معمولاً در مفاصل زانو، ران و ستون فقرات رخ میدهد و برخلاف RA، معمولاً یک طرف بدن را تحت تأثیر قرار میدهد.
- نوع التهاب: التهاب در OA موضعی است و فقط مفاصل تحت تأثیر قرار میگیرند.
آرتریت پسوریاتیک (Psoriatic Arthritis – PsA):
- علت: PsA یک بیماری خودایمنی است که در افراد مبتلا به پسوریازیس رخ میدهد.
- علائم: درد و تورم مفاصل، التهاب تاندونها و ایجاد ضایعات پوستی پسوریازیس.
- نواحی متاثر: ممکن است مفاصل بزرگ و کوچک را تحت تأثیر قرار دهد و بهطور نامتقارن ظاهر شود.
- نوع التهاب: التهاب سیستمیک مانند RA.
آرتریت عفونی (Septic Arthritis):
- علت: این نوع آرتریت ناشی از عفونت باکتریایی، ویروسی یا قارچی مفاصل است.
- علائم: درد شدید، تورم، قرمزی و گرمی مفاصل، تب و ضعف عمومی.
- نواحی متاثر: معمولاً یک مفصل بهطور ناگهانی تحت تأثیر قرار میگیرد.
- نوع التهاب: التهاب حاد و شدید به دلیل عفونت.
نقرس (Gout):
- علت: نقرس ناشی از تجمع اسید اوریک در مفاصل است که باعث تشکیل کریستالهای اورات میشود.
- علائم: درد شدید و ناگهانی، تورم و قرمزی مفاصل، بهویژه مفصل شست پا.
- نواحی متاثر: معمولاً یک مفصل بهطور ناگهانی تحت تأثیر قرار میگیرد.
- نوع التهاب: التهاب حاد و ناگهانی ناشی از تجمع کریستالهای اورات.
علائم آرتریت روماتوئید
آرتریت روماتوئید (RA) میتواند طیف وسیعی از علائم را ایجاد کند که هم بر مفاصل و هم بر سیستمهای دیگر بدن تأثیر میگذارد. این علائم ممکن است به تدریج یا به طور ناگهانی بروز کنند و میتوانند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشند. در زیر به برخی از شایعترین علائم این بیماری اشاره شده است:
درد و سفتی مفاصل:
یکی از اولین و مهمترین علائم RA، درد و سفتی مفاصل است. این درد معمولاً در صبح یا پس از دورههای بیتحرکی طولانی بیشتر است. مفاصل کوچک دستها و پاها اغلب اولین مفاصلی هستند که تحت تأثیر قرار میگیرند.
تورم و التهاب:
مفاصل مبتلا به RA ممکن است متورم، گرم و قرمز شوند. این التهاب میتواند باعث تغییر شکل مفاصل و کاهش دامنه حرکت آنها شود.
خستگی و ضعف عمومی:
افراد مبتلا به RA اغلب از خستگی شدید و ضعف عمومی شکایت دارند. این خستگی میتواند باعث کاهش انرژی و انگیزه برای انجام فعالیتهای روزانه شود.
تب و کاهش وزن:
برخی از بیماران ممکن است تب خفیف و کاهش وزن غیرقابل توجیه را تجربه کنند. این علائم میتوانند نشاندهنده فعالیت شدید بیماری باشند.
گرههای روماتوئیدی:
گرههای کوچک و سختی که در زیر پوست، معمولاً در نواحی فشار، مانند آرنجها یا انگشتان، تشکیل میشوند. این گرهها ممکن است دردناک نباشند، اما میتوانند نشانهای از شدت بیماری باشند.
علائم سیستمیک:
آرتریت روماتوئید میتواند سایر ارگانهای بدن مانند ریهها، قلب، چشمها و عروق خونی را نیز تحت تأثیر قرار دهد. علائم مربوط به این ارگانها میتواند شامل تنگی نفس، درد قفسه سینه، خشکی چشمها و مشکلات بینایی باشد.
نوسانات علائم:
علائم RA میتوانند در طول زمان نوسان داشته باشند. دورههای تشدید علائم که به عنوان شعلهور شدن شناخته میشوند، میتوانند با دورههای بهبودی نسبی که علائم کاهش مییابند، در تناوب باشند.
آگاهی از این علائم و توجه به نشانههای اولیه RA میتواند به تشخیص زودهنگام و مدیریت موثر بیماری کمک کند. اگر هر یک از این علائم را تجربه میکنید، مهم است که با یک پزشک متخصص مشورت کنید تا ارزیابی دقیقی انجام شود و برنامه درمانی مناسبی برای شما تعیین گردد.
دلایل و عوامل خطر آرتریت روماتوئید
دلایل آرتریت روماتوئید
علت دقیق آرتریت روماتوئید (RA) هنوز به طور کامل شناخته نشده است، اما به نظر میرسد که ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و هورمونی در توسعه این بیماری نقش دارند. در زیر به برخی از مهمترین دلایل اشاره میکنیم:
ژنتیک:
مطالعات نشان دادهاند که افراد دارای تاریخچه خانوادگی RA بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند. برخی ژنها ممکن است باعث شوند که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافتهای خودی حمله کند.
عوامل محیطی:
عوامل محیطی مانند عفونتهای باکتریایی یا ویروسی ممکن است به تحریک سیستم ایمنی بدن منجر شوند و به شروع RA کمک کنند. همچنین، قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص، دود سیگار، و آلودگی هوا نیز میتواند خطر ابتلا به RA را افزایش دهد.
هورمونها:
RA بیشتر در زنان شایع است، که نشان میدهد هورمونهای جنسی ممکن است نقشی در این بیماری داشته باشند. برخی مطالعات نشان دادهاند که تغییرات هورمونی مانند بارداری یا یائسگی میتواند بر شدت و بروز RA تأثیر بگذارد.
عوامل خطر آرتریت روماتوئید
عوامل خطر مختلفی میتوانند شانس ابتلا به RA را افزایش دهند. برخی از این عوامل شامل موارد زیر هستند:
جنسیت:
زنان بیشتر از مردان به RA مبتلا میشوند. تخمین زده میشود که زنان حدود دو تا سه برابر بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.
سن:
اگرچه RA میتواند در هر سنی رخ دهد، اما بیشتر در افراد میانسال (بین 40 تا 60 سال) تشخیص داده میشود.
تاریخچه خانوادگی:
وجود RA در اعضای خانواده میتواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد. این امر نشاندهنده نقش ژنتیک در توسعه RA است.
سیگار کشیدن:
سیگار کشیدن بهطور قابل توجهی خطر ابتلا به RA را افزایش میدهد و میتواند شدت بیماری را نیز بیشتر کند. همچنین، ترک سیگار میتواند خطر RA را کاهش دهد.
چاقی:
چاقی و اضافه وزن میتوانند خطر ابتلا به RA را افزایش دهند. افراد دارای اضافه وزن بیشتر در معرض ابتلا به بیماریهای التهابی هستند که RA نیز یکی از آنهاست.
عفونتها:
برخی عفونتهای ویروسی و باکتریایی ممکن است سیستم ایمنی را تحریک کرده و باعث شروع فرآیندهای التهابی شوند که به RA منجر میشود.
شناخت این عوامل خطر میتواند به پیشگیری و مدیریت بهتر RA کمک کند. اگر در معرض هر یک از این عوامل هستید، مهم است که با یک پزشک متخصص مشورت کنید و اقدامات پیشگیرانه مناسب را در پیش بگیرید.
تشخیص آرتریت روماتوئید
تشخیص آرتریت روماتوئید (RA) معمولاً شامل مجموعهای از معاینات بالینی، آزمایشهای خون، و تصویربرداریهای پزشکی است. تشخیص به موقع و صحیح RA اهمیت زیادی دارد زیرا این بیماری میتواند به سرعت به مفاصل آسیب برساند و باعث ناتوانیهای طولانیمدت شود. در زیر به مراحل و روشهای اصلی تشخیص RA اشاره میکنیم:
1. معاینه فیزیکی و تاریخچه پزشکی
پزشک با بررسی تاریخچه پزشکی بیمار و انجام معاینه فیزیکی، به دنبال نشانههای اولیه RA مانند تورم، درد، قرمزی و سفتی مفاصل میگردد. معاینه فیزیکی ممکن است شامل بررسی مفاصل دستها، پاها، زانوها، و آرنجها باشد. پزشک همچنین به دنبال علائم سیستمیک مانند خستگی، تب و کاهش وزن میگردد.
2. آزمایشهای خون
آزمایشهای خون برای تشخیص RA شامل اندازهگیری نشانگرهای التهابی و آنتیبادیها است. برخی از این آزمایشها عبارتند از:
- فاکتور روماتوئید (RF): حضور فاکتور روماتوئید در خون بسیاری از بیماران مبتلا به RA مشاهده میشود. با این حال، وجود این فاکتور تنها برای تشخیص RA کافی نیست زیرا ممکن است در افراد سالم یا در سایر بیماریهای التهابی نیز وجود داشته باشد.
- آنتیبادیهای ضد پروتئینهای سیترولینه (Anti-CCP): این آنتیبادیها به طور خاصتر در بیماران مبتلا به RA یافت میشوند و میتوانند به تشخیص دقیقتر بیماری کمک کنند.
- سرعت تهنشینی اریتروسیتها (ESR) و پروتئین واکنشی C (CRP): این دو آزمایش نشانگرهای عمومی التهاب در بدن هستند. سطح بالای ESR و CRP میتواند نشاندهنده وجود التهاب فعال در بدن باشد.
3. تصویربرداری پزشکی
تصویربرداریهای مختلف میتوانند به ارزیابی میزان آسیب به مفاصل و تأیید تشخیص RA کمک کنند. این تصویربرداریها شامل موارد زیر هستند:
- رادیوگرافی (X-ray): تصاویر اشعه ایکس میتوانند تغییرات ساختاری و آسیبهای مفصلی را نشان دهند. این روش ممکن است برای ارزیابی پیشرفت بیماری در طول زمان استفاده شود.
- تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI): MRI میتواند تصاویر دقیقی از بافتهای نرم و استخوانها ارائه دهد و التهاب، تورم، و آسیبهای مفصلی را به وضوح نشان دهد.
- سونوگرافی (Ultrasound): سونوگرافی نیز میتواند التهاب و تغییرات در مفاصل را به خوبی نشان دهد و به تشخیص زودهنگام کمک کند.
4. معیارهای تشخیصی
انجمن روماتولوژی آمریکا (ACR) و لیگ بینالمللی ضد روماتیسم (EULAR) معیارهای تشخیصی خاصی برای RA تعیین کردهاند که شامل ترکیبی از علائم بالینی، نتایج آزمایشهای خون، و یافتههای تصویربرداری است. این معیارها به پزشکان کمک میکنند تا تشخیص دقیقتری داشته باشند.
تشخیص صحیح و بهموقع RA میتواند به شروع درمان مناسب و جلوگیری از پیشرفت بیماری و آسیبهای جدی کمک کند. اگر هر یک از علائم RA را تجربه میکنید، مهم است که با یک پزشک متخصص روماتولوژی مشورت کنید تا تشخیص و درمان مناسب برای شما تعیین شود.
درمان آرتریت روماتوئید
درمان آرتریت روماتوئید (RA) هدفهایی مانند کاهش التهاب، تسکین درد، جلوگیری از آسیب مفصلی و بهبود عملکرد فیزیکی را دنبال میکند. راهکارهای درمانی معمولاً شامل داروها، تغییرات سبک زندگی و در موارد شدید، جراحی است. در زیر به جزئیات این روشهای درمانی اشاره شده است:
1. داروهای آرتریت روماتوئید
الف. داروهای ضدروماتیسمی اصلاحکننده بیماری (DMARDs)
این داروها به کاهش روند پیشرفت RA و جلوگیری از آسیبهای مفصلی کمک میکنند. متوترکسات، لفلونامید و هیدروکسی کلروکین از جمله DMARDs هستند.
ب. داروهای بیولوژیک
این داروها مستقیماً روی مولکولهای سیستم ایمنی که باعث التهاب میشوند، اثر میگذارند. اینفلیکسیماب، آدالیموماب و اتانرسپت از جمله داروهای بیولوژیک هستند.
ج. داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)
NSAIDs مانند ایبوپروفن و ناپروکسن به کاهش درد و التهاب کمک میکنند.
د. کورتیکواستروئیدها
کورتیکواستروئیدها مانند پردنیزون به سرعت التهاب را کاهش میدهند و در موارد حاد یا شعلهور شدن بیماری استفاده میشوند.
2. تغییرات سبک زندگی
الف. ورزش منظم
ورزشهای کمفشار مانند پیادهروی، شنا و یوگا میتوانند به حفظ انعطافپذیری و قدرت عضلات کمک کنند. مشاوره با فیزیوتراپیست برای طراحی یک برنامه ورزشی مناسب بسیار مفید است.
ب. رژیم غذایی سالم برای آرتریت روماتوئید
رژیم غذایی حاوی مواد ضدالتهابی مانند اسیدهای چرب امگا-3 (ماهیهای چرب، تخم کتان)، میوهها و سبزیجات، و اجتناب از مصرف زیاد قند و چربیهای اشباع شده میتواند به کاهش التهاب کمک کند.
ج. مدیریت استرس
تکنیکهای مدیریت استرس مانند مدیتیشن، تمرینات تنفسی و یوگا میتوانند به بهبود وضعیت روانی و کاهش اثرات منفی استرس بر بیماری کمک کنند.
د. استفاده از وسایل کمکی
استفاده از وسایل کمکی مانند عصا، کفشهای مناسب و وسایل ارتوپدی میتواند به کاهش فشار بر مفاصل و بهبود حرکت کمک کند.
3. درمانهای تکمیلی و جایگزین
الف. فیزیوتراپی
فیزیوتراپی میتواند به بهبود عملکرد مفاصل و کاهش درد کمک کند. فیزیوتراپیست میتواند تمرینات خاصی را برای تقویت عضلات و بهبود انعطافپذیری توصیه کند.
ب. طب سوزنی
برخی مطالعات نشان دادهاند که طب سوزنی میتواند به کاهش درد و بهبود عملکرد در بیماران مبتلا به RA کمک کند.
ج. مکملهای غذایی
مصرف مکملهایی مانند روغن ماهی، گلوکوزامین و کندرویتین ممکن است به کاهش التهاب و بهبود علائم کمک کند، اگرچه اثربخشی آنها نیاز به تحقیقات بیشتری دارد.
4. جراحی
الف. سینووکتومی
در این روش جراحی، بافت ملتهب سینوویوم برداشته میشود تا درد و التهاب کاهش یابد.
ب. تعویض مفصل
در موارد شدید که مفاصل به شدت آسیب دیدهاند، جراحی تعویض مفصل ممکن است ضروری باشد. این جراحی میتواند شامل تعویض کامل مفصل زانو، ران یا دیگر مفاصل آسیبدیده باشد.
مدیریت و پیشگیری از تشدید آرتریت روماتوئید
مدیریت و پیشگیری از تشدید آرتریت روماتوئید (RA) نیازمند یک رویکرد چندگانه است که شامل تغییرات سبک زندگی، پیگیری درمانهای دارویی، و مراقبتهای پزشکی منظم میباشد. در زیر به راهکارهای موثر برای مدیریت و پیشگیری از تشدید RA اشاره شده است:
1. پیگیری منظم با پزشک
الف. معاینات منظم
معاینات منظم با یک پزشک متخصص روماتولوژی میتواند به تشخیص زودهنگام نشانههای تشدید بیماری کمک کند و امکان تنظیم سریعتر درمان را فراهم آورد.
ب. پیگیری درمانهای دارویی
اطمینان حاصل کنید که داروهایتان را مطابق دستور پزشک مصرف میکنید و هر گونه عوارض جانبی را به پزشک گزارش دهید تا داروهای شما بهینهسازی شوند.
2. مدیریت استرس
الف. تکنیک های کاهش استرس
استفاده از تکنیکهای مدیریت استرس مانند مدیتیشن، یوگا، تنفس عمیق و تمرینات تنفسی میتواند به کاهش استرس و کاهش تشدید بیماری کمک کند.
ب. حمایت اجتماعی
پیوستن به گروههای حمایتی یا مشاوره میتواند به کاهش احساس تنهایی و افسردگی کمک کند و باعث بهبود حالت روانی شود.
3. رژیم غذایی سالم
الف. مصرف مواد ضدالتهابی
مصرف مواد غذایی حاوی اسیدهای چرب امگا-3 مانند ماهیهای چرب، تخم کتان و گردو میتواند به کاهش التهاب کمک کند.
ب. اجتناب از مواد مضر
اجتناب از مصرف زیاد قند، نمک و چربیهای اشباع شده میتواند به کاهش التهاب و بهبود علائم کمک کند.
4. فعالیت بدنی منظم
الف. ورزشهای کمفشار
ورزشهای کمفشار مانند پیادهروی، شنا، و دوچرخهسواری میتوانند به حفظ انعطافپذیری و تقویت عضلات کمک کنند.
ب. فیزیوتراپی
همکاری با یک فیزیوتراپیست برای طراحی یک برنامه ورزشی مناسب میتواند به بهبود عملکرد مفاصل و کاهش درد کمک کند.
5. حفظ وزن سالم
الف. کاهش وزن
کاهش وزن اضافی میتواند به کاهش فشار روی مفاصل کمک کند و خطر تشدید بیماری را کاهش دهد.
ب. رژیم غذایی متعادل
مصرف یک رژیم غذایی متعادل با کنترل کالری میتواند به حفظ وزن سالم کمک کند.
6. اجتناب از عوامل محیطی مضر
الف. ترک سیگار
سیگار کشیدن میتواند التهاب را افزایش دهد و خطر تشدید RA را بالا ببرد. ترک سیگار میتواند به بهبود علائم و کاهش خطر تشدید کمک کند.
ب. اجتناب از آلودگی هوا
تلاش برای کاهش قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا و مواد شیمیایی مضر میتواند به کاهش خطر تشدید بیماری کمک کند.